Je ademhaling stijgt. Je hartslag gaat omhoog. Je handen zijn klam en je voelt de zweetdruppeltjes over je voorhoofd druipen. Iedereen krijgt wel eens met stressvolle situaties te maken. Als antwoord op fysieke of emotionele stress maakt ons lichaam bepaalde stofjes aan om ons zo goed mogelijk te laten functioneren: hormonen. Hieronder valt ook het stresshormoon cortisol.
Wat is cortisol?
Cortisol staat bekend als een van de belangrijkste stresshormonen die wordt aangemaakt in de bijnieren. Het hormoon speelt een belangrijke rol in een scala aan processen in ons lichaam, zoals onze stofwisseling, het reguleren van ons immuunsysteem en het in balans houden van ons waak- en slaapritme – waarbij het cortisolgehalte het hoogst is direct na het ontwaken.
Wanneer jij stress ervaart, krijgt het brein een signaal dat het tijd is om de stresshormonen in te schakelen. Een kleine regio aan de onderkant van de hersenen, de hypothalamus, geeft een signaaltje af aan een nog kleinere klier helemaal onderaan ons brein, de hypofyse. Door dit signaaltje weet de hypofyse dat hij de bijnieren aan het werk moet zetten: tijd om stresshormonen af te geven.
De drie musketiers
De hypothalamus, de hypofyse en de bijnieren vormen dus de drie musketiers als het gaat om hormoonproductie. Samen worden ze vanuit het Engels ook wel de HPA-axis genoemd. Cortisol is alleen niet het enige hormoon dat door de HPA-axis vrijkomt. Eerst komen er andere stresshormonen vrij, waaronder adrenaline, die zorgt dat jij de kracht en de snelheid bezit om direct te reageren op de stressprikkel.
Welke functies heeft cortisol?
Als laatste stresshormoon komt cortisol vrij, die zorgt voor extra energie tijdens zo’n stressvolle situatie. Ons lichaam moet nou eenmaal wat extra werk leveren op zulke momenten. Om aan deze extra energie te komen, zorgt cortisol onder andere voor genoeg brandstoffen in onze bloedbaan, verhoogt het de bloeddruk en onderdrukt het processen die op dat moment even niet nodig zijn. Denk hierbij aan ons immuunsysteem en de spijsvertering.
Ook bereidt cortisol het lichaam voor op de periode na de stressreactie. Het maakt stofjes wakker die het herstel van het lichaam mogelijk maken. Na al dat extra werk zal ons lichaam namelijk moe zijn en kan het in extreme gevallen zelfs verwondingen hebben opgelopen. Om van deze stofjes gebruik te maken, moeten de stressniveaus alleen nog wel terugkeren naar de basisniveaus.
Chronische stress
Helaas is dat in de huidige maatschappij steeds vaker niet het geval. Door langer aanhoudende stress, ook wel chronische stress genoemd, blijven de bijnieren cortisol aanmaken. Dit veroorzaakt een overschot aan dit hormoon in ons lichaam. Waar cortisol de good guy is bij een acute stressreactie, is het de bad guy wanneer deze reactie een stuk langer aanhoudt.
Chronisch verhoogde cortisolniveaus zijn namelijk in verband gebracht met verschillende gezondheidsproblemen, waaronder:
- Geheugen- en concentratiestoornissen
- Angst
- Depressie
- Hoofdpijn
- Slaapproblemen
- Spijsverteringsproblemen
- Gewichtstoename
- Hart- en vaatziekten
Om deze negatieve effecten te voorkomen, is het van belang om de aanhoudende stress te elimineren. Dit kun je doen door na te gaan wat de aanleiding is van jouw stressreactie, en om vervolgens deze aanleiding te voorkomen. Ook kunnen genoeg rust tussen drukke momenten door, gezond eten en genoeg bewegen jouw stressniveaus omlaag brengen.
Het effect van stress op jouw lichaam
Wat is het effect van stress op jouw lichaam? Door een kijkje te nemen in jouw DNA, kun je hier gemakkelijk achterkomen. Door het aanschaffen van ons Stress-genomics rapport, krijg jij inzicht in hoe snel cortisol terugkeert naar het basisniveau na een acute stressreactie, in wat voor mate stress jouw hartslag laat toenemen en hoe sterk stress jouw stofwisseling beïnvloedt.