Een goede nachtrust: het belang van slaapfases

Een goede nachtrust is essentieel voor onze gezondheid. Maar natuurlijk heb je van die dagen dat de wekker afgaat, zonder dat jij je écht uitgerust voelt. De reden? Misschien zat je net in een van de verkeerde slaapfases toen de wekker jou uit jouw slaap forceerde. Hoe gaan deze slaapfases precies in zijn werk?

Slaap bevat structuur

Ieder mens brengt gemiddeld maar liefst één derde van hun leven slapend door. En dat is ook nodig. Slaap zorgt voor het herstel van ons lichaam en is essentieel voor het verwerken van onze dagelijkse informatie en ervaringen. Om dit voor elkaar te krijgen, is er in onze slaap een bepaalde structuur te vinden. Slaap is opgebouwd uit zogeheten slaapcycli. Vier à vijf keer per nacht wordt dezelfde slaapcyclus doorlopen, waarbij elke cyclus ongeveer 90 tot 120 minuten duurt.

Hoeveel slaapfases zijn er?

Eén slaapcyclus is op zijn beurt opgebouwd uit verschillende slaapfases. Aan de ene kant zeggen wetenschappers dat een slaapcyclus uit vijf fases bestaat, maar volgens anderen kun je vier fases onderscheiden. Wij houden vijf slaapfases aan. De eerst vier fases vallen onder het eerste type slaap: de Non-Rapid Eye Movement – geen snelle oogbewegingen – (NREM) slaap. De laatste fase daarentegen behoort tot de Rapid Eye Movement (REM) slaap. Tijd om al deze fases eens onder de loep te nemen.

Fase 1: inslaapfase

De naam verraadt het al een beetje. Maar deze fase zit tussen de staat van wakker zijn en het moment van in slaap vallen in. De ogen sluiten zich en de hersenen besluiten na een lange dag werken om wat rust te pakken: de hersenactiviteit neemt af. De inslaapfase duurt slechts een paar minuten.

Fase 2: lichte slaap

Je bent in slaap gevallen. Irritante kleine geluiden zullen jou niet ontwaken. Mocht je toch wakker worden tijdens deze fase, dan zal het net voelen alsof je helemaal niet geslapen hebt. Per slaapcyclus zit je iets minder dan een uur in de lichte slaap.

Fase 3: overgangsfase naar diepe slaap

In deze korte overgangsfase van vijf minuten maakt je lichaam zich klaar om in een diepe slaap te vallen. We komen in een ultieme staat van ontspanning terecht. Het lichaam zorgt ervoor dat geen enkele spier gespannen is, dat de ademhaling op een regelmatig tempo komt te liggen en dat het hartritme daalt.

Fase 4: diepe slaap

Zoals de naam al zegt, je zit diep in je slaap. Als jij abrupt uit deze fase gewekt wordt, door die vervelende wekker bijvoorbeeld, voel je je verward. Je hebt tijd nodig om te beseffen wat voor dag het ook alweer is en waar je eigenlijk bent. Je bent voor iets mindere dan 20 minuten in diepe slaap. Deze fase is essentieel voor de fysieke rust van ons lichaam.

Fase 5: REM-slaap

Tijdens de REM-slaap zijn we actief aan het dromen. Daarom wordt deze slaap, waarbij we voortdurend onze ogen aan het bewegen zijn, ook wel de droomslaap genoemd. Ons lichaam ontspant de spieren, net zoals bij de diepe slaap, maar laat dit keer de bloeddruk stijgen. Het is tijdens deze fase dat wij informatie en bepaalde ervaringen kunnen opslaan in ons langetermijngeheugen. Voor ongeveer 20 minuten per cyclus maken wij de droomslaap mee.

Voor herhaling vatbaar

Eén slaapcyclus zit erop. Begint er dan direct een nieuwe? Niet gelijk. Soms worden we zelfs heel kort eventjes wakker, maar vaak merk je daar niks van. Ons lichaam gaat eerst controleren of we pijn voelen, of ons blaas wellicht te vol zit en of de omgeving nog steeds veilig is. Als we op deze drie punten groen licht krijgen, start er een nieuwe cyclus. En zoals eerder gezegd, wordt dit vier à vijf keer per nacht herhaald.

Hoe zit het met jouw slaapfases?

Wil je weten hoe zit het met jouw slaapfases? Bij verschillende aspecten van slaap spelen er genetische factoren een rol. Je kunt bijvoorbeeld genetisch gezien een korte of lange slaper zijn, een verhoogde kans op slapeloosheid hebben, en jouw kwaliteit van slaap kan in vergelijking met anderen meer of minder zijn. Schaf nu ons Somnogenomics rapport aan en kom achter jouw genetische kenmerken wat betreft slaap!